تحولات کشورهای غرب آسیا و شمال افریقا؛ پروژه یا پروسه

در بررسی تحولات جدید در جهان اسلام و سقوط دیکتاتورهای جهان عرب، تناقضی گفتمانی وجود دارد؛ گفتمانی معتقد است این خیزش ها از درون جوشیده و ریشه در پیشینه اسلامی، واقعیات تاریخی، تمدنی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها دارد و به صورت یک پروسه و فرایند است. گفتمان دیگر ادعا می کند تحولات اخیر، پروژه جدید امریکا برای منطقه است. حامیان این دیدگاه معتقدند که این خیزش ها را امریکا به طور غیرمستقیم به وجود آورده است تا شکل و ساختار منطقه، کاملاً وابسته و همچنان در جهت حفظ و تعمیق منافعشان باشد. بنابراین، پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه «انقلاب های صورت گرفته در کشورهای غرب آسیا و شمال افریقا پروسه است یا پروژه؟»  فرضیه مقاله نیز عبارت است از اینکه برخلاف تصور برخی سیاست مداران و نظریه پردازان که انقلاب های خاورمیانه و شمال افریقا را پروژه ای غربی تصور می کنند، در بررسی تحولات جدید در جهان اسلام و سقوط دیکتاتورهای جهان عرب، تناقضی گفتمانی وجود دارد؛ گفتمانی معتقد است این خیزش ها از درون جوشیده و ریشه در پیشینه اسلامی، واقعیات تاریخی، تمدنی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها دارد و به صورت یک پروسه و فرایند است. گفتمان دیگر ادعا می کند تحولات اخیر، پروژه جدید امریکا برای منطقه است. حامیان این دیدگاه معتقدند که این خیزش ها را امریکا به طور غیرمستقیم به وجود آورده است تا شکل و ساختار منطقه، کاملاً وابسته و همچنان در جهت حفظ و تعمیق منافعشان باشد. این تحولات، محصول حوادث تاریخ معاصر این کشورها و به صورت یک پروسه است. نویسنده در این نوشتار با بررسی دلایل مدعیان هر دو گفتمان و با کنکاش در موج جدید بیداری اسلامی که با ویژگی هایی چون اسلام خواهی، استبدادستیزی و استکبارستیزی همراه بوده، به این نتیجه دست یافته است که این تحولات، ریشه در پیشینه اسلامی، واقعیات تاریخی و تمدنی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها داشته و به صورت یک پروسه و فرایند است.